حق تمبر

« حق تمبر»

توی این مقاله قراره در رابطه با موضوع حق تمبر و فلسفه پرداختش و مواد قانونی مربوط به این مبحث صحبت کنیم

زمانی که وارد یه کسب و کار میشیم اگر کارفرمای ما حقوقی باشه یعنی شرکتی رو ثبت کرده باشه و یا اگر حقیقی باشه یعنی پروانه کسب یا جواز کسب گرفته باشه ما باید مستندات واریز حق تمبر شون رو بررسی کنیم

اول یه توضیحی در رابطه با حق تمبر بدم تا ببینیم حق تمبر یعنی چی؟

حق تمبر مبلغی هستش که با پرداخت اون بواسطه قدرت و نفوذ و کنترلی که دولت بر امور مردم داره یک سند از سوی همه به رسمیت شناخته میشه و اعتبار پیدا میکنه و لازم الاجرا میشه

مثلا زمان دریافت دسته چک باید بابت هر برگ چک حق تمبر پرداخت کنیم  به این دلیل که بتونیم از این برگه های چک به عنوان یکی از انواع اوراق بهادار در معاملات استفاده کنیم و طرفین معامله اون رو به رسمیت بشناسن و بهش اعتبار بدن و لازم الاجرا به حساب بیارنش و سیستم بانکی هم نسبت به این سند صادره هم همچین عکس العملی رو نشون بده، همه این داستان به رسمیت شناختن سند و اعتبار دادن به اون و لازم الاجرا قلمداد کردنش بخاطر اینه که شما روز اول حق تمبر اون رو پرداخت کردی پس چه در رابطه با چک و چه در رابطه با بارنامه و چه در رابطه با گواهی نحصیلی با پرداخت حق تمبر این اوراق به رسمیت شناخته میشه

حق تمبر چه شکلیه؟

در گذشته حق تمبر از طریق درج مهر فیزیکی بر روی اسناد اعمال میشد یعنی مبلغ پرداخت میشده و طرف مقابل هم یه مهر میزد و این مهر به اون سند رسمیت میداد و معتبرش میکرد و لازم الاجراش میکرد

به مرور زمان اگر خاطرت باشه از یه مقطعی به بعد واقعا تمبرهای کاغذی چاپ کردن یعنی صدور، الصاق و باطل کردن تمبر کاغذیی، شکل جدید پرداخت حق تمبر شد، بخاطر همین وقتی در گذشته مدارک دانشگاهی مون رو میگرفتیم بالا سمت چپ واقعا یه تمبر کاغذی می چسبوندن و روی اون مهر باطل شد، میزدن و با پرداخت مبلغ حق تمبر از اون لحظه به بعد این گواهی معتبر شناخته میشد و همه جا برای استخدام بهش استناد میشد و می پذیرفتنش

با ورود تکنولوژی جدید به عرصه جامعه، حق تمبر از طریق ایجاد بارکد یا QR code یا ایجاد اعتبار در سیستم اعمال میشه

برای همین اگر جدیدا جواز کسب بگیرین به جای اینکه بالا سمت چپش تمبر باطل بشه ، سمت راستش یه QR code درج میشه که این QR code توسط اتحادیه صادر میشه و روی جواز درج میشه و هرجا این جواز برده بشه و QR code اسکن بشه، مشخص میشه که این جواز معتبره چون شما قبلا حق تمبرش رو به سازمان امور مالیاتی رو پرداخت کردی به همین دلیل لازم الاجراست و این اعتبار در رابطه با جواز کسب یعنی اینکه این فرد توی این کسب و کار حق فعالیت داره

اما فلسفه داستان حق تمبر فلسفه از کجا میاد؟

در جواب باید بگم این داستان از قانون مالیاتهای مستقیم- باب دوم مالیات بر دارائی- فصل پنجم : حق تمبر میاد، که مواد قانونی 44 تا 51 قانون رو به خودش اختصاص میده

حالا بپردازیم به این قوانین

ماده 44 قانون مالیاتهای مستقیم ـ از هر برگ چک که از طرف بانکها چاپ می‌شود در موقع چاپ دویست (200) ریال حق تمبر اخذ می‌شود.

به طور مثال زمانی که یه دسته چک 50 برگی بگیریم 10.000=200*50 میشه و مبلغ 10.000 ریال باید به عنوان حق تمبر پرداخت بشه

ماده 45 قانون مالیاتهای مستقیم– از اوراق مشروحه زیر نسبت به مبلغ آنها معادل نیم در هزار^[1] حق تمبر اخذ می‌شود:

برات،

فته‌طلب (‌سفته) و نظایر آنها.

‌تبصره- حق تمبر مقرر در این ماده بابت کمتر از هزار ریال معادل حق تمبر هزار ریال خواهد بود.

یعنی اگر سفته صادر شده رو خواستی بیاری توی معامله و خواستی بین طرفین معامله رد و بدل بشه برای اینکه اونها اعتبار این سفته رو بپذیرن باید بابتش حق تمبر بپردازی

برای اینکار ارزش اسمی سفته رو ضربدر نیم در هزار میکنیم به طور مثال اگر بخوایم یه سفته 100.000.000 تومانی رو به فردی بدیم، حق تمبرش میشه نیم در هزار یا  همون  0.0005 «پنج ده هزارم» این 100.000.000 تومان

100.000.000*0.0005 = 50.000

داخل ماده 46 قانون مالیاتهای مستقیم انواع اوراق و مدارکی که شامل پرداخت حق تمبر میشه رو نام برده

ماده ‌46 قانون مالیاتهای مستقیم– از کلیه اسناد تجاری قابل انتقال که در ایران صادر و یا معامله و مورد استفاده قرار داده می‌ شود (‌به استثنای اوراق مذکور در مواد 45 و 48 این قانون) و اسناد کاشف از حقوق مالکیت نسبت به مال‌التجاره از قبیل بارنامه دریایی و هوایی و همچنین اوراق بیمه مال‌التجاره پنج هزار (5000) ریال و بارنامه زمینی و صورت وضعیت مسافری یک هزار (1000) ریال حق تمبر دریافت خواهد شد. موسسه‌های حمل و نقل، مسئول تنظیم دقیق بارنامه هستند و باید هویت و نشانی صحیح صاحب کالا و سایر ‌اطلاعات مربوط را در آن درج نمایند و نسخ کافی اوراق مذکور را حداقل تا پنج سال از تاریخ صدور نگاهداری کنند.

تبصره- از اوراق و مدارک زیر به شرح مقرر در این تبصره حق تمبر اخذ می ‌شود:[1]

1-از کارت معافیت هریک از مشمولان که به انحای مختلف از انجام دادن خدمت وظیفه معاف می‌شوند، بابت صدور کارت معافیت مذکور، مبلغ ‌ده هزار(10,000) ریال.

2- از هرگونه گواهی­نامه رانندگی بین‌المللی مبلغ پنجاه هزار (50,000) ریال.

3-از هر پلاک ترانزیت انواع خودرو و همچنین از شماره ­گذاری هر وسیله نقلیه که به صورت موقت وارد کشور می ‌شود مبلغ دویست هزار (200,000) ریال.

4-از گواهینامه رانندگی انواع خودرو به ازای هر سال مدت اعتبار مبلغ یک هزار (1000) ریال.

5-از کارنامه و گواهینامه دانش‌آموزان دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مبلغ یک هزار (1000) ریال.

6-از دانشنامه و گواهی دانشنامه کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و بالاتر مبلغ ده هزار (10,000) ریال.

7-از گواهی ارزش تحصیلی دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه خارجی مبلغ بیست هزار (20,000) ریال.

8-از گواهی ارزش تحصیلی دوره‌های فنی و حرفه‌ای و دانشگاهی خارجی مبلغ پنجاه هزار (50,000) ریال.

9-از پروانه مامایی یا مدرک تحصیلی دوره کاردانی و دندانپزشکی تجربی مبلغ بیست هزار (20,000) ریال.

10-از پروانه مشاغل پزشکی، دندانپزشکی، پیراپزشکی، دامپزشکی و داروسازی مبلغ یکصد هزار (100,000) ریال.

11-از جواز تأسیس، کارت شناسایی­ واحدهای تولیدی و معدنی، کارت بازرگانی، پروانه وکالت و کارشناسی و  سایر پروانه‌های­کسب و کار، بابت‌ صدور مبلغ یکصد هزار (100,000) ریال  و بابت تجدید آنها مبلغ پنجاه هزار (50,000) ریال[2] .

داخل بند 10 در رابطه با مشاغل غیرصنفی گفته یعنی پزشکا و دندانپزشکا و… که باید بابت پروانه اشتغال شون توی این حوزه، مبلغ ده هزارتومان حق تمبر پرداخت کنن

یا داخل بند 11 گفته اگر یه شخص حقیقی که بخواد یه مغازه راه بندازه باید جواز کسب بگیره و برای صدور این جواز باید حق تمبر پرداخت کنه

مهمترین ماده قانونی در رابطه با حق تمبر، ماده 48 قانون مالیاتهای مستقیم هستش

ماده 48– سهام و سهم‌الشرکه کلیه شرکتهای ایرانی موضوع قانون تجارت به استثنای[1] شرکت‌های تعاونی براساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به ‌قرار نیم در هزار[2] مشمول حق تمبر خواهد بود. کسور صد (100) ریال هم صد (100) ریال محسوب می‌شود.

تبصره- حق تمبر سهام و سهم‌الشرکه شرکتها باید ظرف دو‌ ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت و در مورد افزایش سرمایه و سهام اضافی از تاریخ ثبت ‌افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکتها از طریق ابطال تمبر پرداخت شود. افزایش سرمایه در مورد شرکت‌هایی که قبلا سرمایه خود را کاهش داده‌اند تا‌ میزانی که حق تمبر آن پرداخت شده است، مشمول حق تمبر مجدد نخواهد بود.[3]

زمانی که شخصی میره و شرکت ثبت میکنه بر اساس ماده 48 قانون مالیاتهای مستقیم ارزش اسمی سهام (سرمایه اولیه اون شرکت) و سهم الشرکه اون شرکت که داخل اساسنامه درج شده برای اینکه این سرمایه به رسمیت شناخته بشه باید حق تمبر نیم  در هزارش «0.0005 یا همون پنج ده هزارم» رو بپردازه به طور مثال اگر سرمایه شرکت 1.000.000.000 تومان باشه حق تمبرش به صورت زیر محاسبه میشه

1.000.000.000* 0.0005 = 500.000

و این حق تمبر باید نهایتا تا دوماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت پرداخت بشه،

و همچنین زمانی که افزایش سرمایه انجام میشه باید به میزان افزایش سرمایه انجام شده حق تمبرش پرداخت بشه به طور مثال اگر سرمایه اولیه یه شرکت 1.000.000 تومان بوده و بعد از یکسال بخوان سرمایه رو به 5.000.000 تومان برسونن باید حق تمبر نیم در هزار این مبلغ 4.000.000 تومان که به سرمایه شده رو بپردازن

4.000.000.000*0.0005 = 2.000.000

حالا اگر همین شرکت بعد از مدتی بخواد کاهش سرمایه بده و سرمایه اش رو به 4.000.000 تومان برسونه چون کاهش داشته پرداخت حق تمبر دیگه موضوعیت نداره و اگر یکسال بعد از این کاهش سرمایه تصمیم بگیره سرمایه رو تا 6.000.000 تومان افزایش بده

اینجا برای محاسبه حق تمبر باید در نظر گرفت که مابه التفاوت 4.000.000 تومان تا 5.000.000 تومان رو قبلا پرداخت کرده و در حال حاضر باید حق تمبر مابه التفاوت 5.000.000 تومان تا 6.000.000 تومان رو بپردازه یعنی حق تمبر 1.000.000 تومان رو باید محاسبه و پرداخت کنه

1.000.000*0.0005 = 500

ماده 51 قانون مالیاتهای مستقیم ـ در صورت تخلف از مقررات این فصل‌، متخلف‌ علاوه بر اصل حق تمبر، معادل دو برابر آن جریمه خواهد شد.

به طور مثال اگر شرکتی ثبت کنی که 1.000.000.000 تومان سرمایه اش باشه باید حق تمبر 0.5 در هزارش رو ظرف مدت دو ماه از تاریخ ثبت بپردازی در صورتی که این مهلت تموم بشه و حق تمبر پرداخت نشه مشمول جریمه میشی

1.000.000.000* 0.0005 = 500.000 میشه اصل مبلغ حق تمبر که باید پرداخت بشه

و برای جریمه اش

500.000* 2 = 1.000.000 ریال

یعنی در مجموع باید 500.000+1.000.000 =1.500.000  پرداخت کنی

معافیت های حق تمبر

اینجا یه سوال مطرح میشه که آیا همه اشخاص در همه شرایط در رابطه با همه اسناد میبایست حق تمبر پرداخت کنن؟

باید بگم خیر، توی چهار مورد قانون اجازه داده که پرداخت حق تمبر انجام نشه یعنی علیرغم اینکه داره سندی صادر میشه و رد و بدل میشه و قراره طرفین و مراجع دیگه اون رو به رسمیت بشناسن اما استثنائا نیازی نداره بابتش پولی رو تحت عنوان مالیات بر دارایی یعنی حق تمبر پرداخت کرد

این معافیتها به شرح زیر هستش

1-به موجب ماده 13 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، شرکتهای فعال در این منطقه به مدت 20 سال از پرداخت مالیات بر دارائی از جمله مالیات حق تمبر معاف هستند.

2-بر اساس ماده 27 قانون رفع موانع تولید «شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار یا بازرار خارج از بورس موضوع قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که از محل آورده نقدی یا مطالبات حال شده سهامداران افزایش سرمایه میدهند، از پرداخت حق تمبر موضوع ماده 48 قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره آن معاف میباشند»

3-بر اساس ماده 9 قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان؛ به واحدهای پژوهشی و فناوری و مهندسی مستقر در پارک های علم و فناوری اجازه داده میشود که از مزایای مناطق آزاد از جمله معافیت مالیات حق تمبر استفاده کنند.

4-بر اساس ماده 111 قانون مالیاتهای مستقیم تاسیس شرکت جدید یا افزایش سرمایه شرکت موجود تا سقف مجموع سرمایه های ثبت شده شرکتهای ادغام یا ترکیب شده مشمول معافیت مالیاتی است

پس تا الان با خوندن این مقاله با مبحث حق تمبر و مواد قانونیش که شامل مواد 44 تا 51 قانون مالیاتهای مستقیم هستش و معافیتهایی که قانون برای این موضوع در نظر گرفته آشنا شدی.