ساده‌سازی مادۀ ۲ قانون ارزش‌افزوده: مدت زمان مطالعه: دو دقیقه
عرضۀ کالاها (مثل قند ، شکر، پوشاک، تایر، لوازم خانگی و…) و ارائه خدمات (مثل خدمات مشاوره ای،بیمه ای، تعمیرات و …) در ایران و واردات و صادراتشون مشمول مقررات قانون ارزش‌افزوده میشه، پایه اصلی ارزش افزوده هم طبق این تعریف کالا و خدماته، یعنی اگر ما عرضۀ کالا و خدمتی تو ایران داشته باشیم باید مالیات ارزش‌افزوده اون رو پرداخت کنیم.
تبصرۀ ۱ مادۀ ۲:
شخص( حقیقی یا حقوقی) رو در نظر بگیرید که در ایران کسب و کاری داره و بر اساس کسب و کارش کالا یا خدمتی رو به دیگران ارائه میده، حالا اگه این شخص بخواد از کالا و خدمتی که به دیگران عرضه میکنه خودش هم استفاده کنه به این امر «عرضه به خود» میگن.
پس اشخاص حقیقی و حقوقی میتونن عرضه به خود داشته باشن اما نکته مهم اینجاس که موضوع عرضه به خود از نظر قانونگذار تو تبصره 1 این ماده، منحصرا برای اشخاص حقیقی تعریف شده چرا ؟ چون اشخاص حقیقی رو بعنوان مصرف کننده نهایی میشناسه و میگه اگه شخص حقیقی، کالا و خدماتی رو به خودش عرضه کنه دو تا حالت براش درنظر میگیرم: یا این عرضه به خود برای مصرف شغلیش بوده که خب مشمول ارزش افزوده اش نمیکنم، یا برای مصرف شخصیش بوده که تو این حالت من اونو مشمول ارزش افزوده میکنم.
مثلا اگر فردی برای منزلش، یخچالی از فروشگاه لوازم خانگیش برداره باید مالیات ارزش افزوده اش رو بده چون برای استفادۀ شخصیه و مصرف کننده نهایی اون کالا خودشه؛ اما اگه از اون یخچال تو فروشگاهش استفاده کنه، مشمول مالیات ارزش‌افزوده نمیشه چون اینجا مصرف شغلی داره براش نه شخصی.
حالا یه سوالی هم پیش میاد که اصلا مصرف کننده نهایی کیه ؟! در واقع به کسی که کالا و خدمتی رو میخره تا برای مصرف خودش استفاده کنه مصرف کننده نهایی میگن. مثلا شخصی که شکر برای مصرف شخصی روزانه اش میخره میشه مصرف کننده نهایی اون کالا، اما کسی که برای کارگاهش شکر میخره و ازش برای تولید یک نوع شیرینی استفاده میکنه و نهایتا اون شیرینی رو میفروشه دیگه مصرف کننده نهایی کالا محسوب نمیشه بلکه مصرف کننده نهایی کسی میشه که شیرینی رو میخره برای مصرف. یا در نظر بگیرید شخصی شکر رو میخره که تو مغازه اش به دیگران بفروشه، بازم تو این مثال این فرد مصرف کننده نهایی کالا نیست.
تبصرۀ ۲ مادۀ ۲:
برای درک بهتر مفهوم «معاوضۀ کالاها و ارائۀ خدمات»که تو این تبصره بهش اشاره شده، بحث رو با یک مثال شروع میکنیم.
فرض کنید یک شخص حسابدار برای ماشینش از یک فروشگاه قطعات یدکی خودرو، دیسک، صفحه کلاچ و باتری میخره و از اونجایی که فروشنده نیاز به خدمات یک حسابدار داره، از این شخص میخواد که کار حسابداریش رو انجام بده . خب تو این معامله فرد حسابدار باید پول مربوط به خریدش رو به فروشنده بده و فروشنده هم باید مبلغ مربوط به خدمات حسابداری که فرد براش انجام داده رو پرداخت کنه، اما طرفین باهم توافق میکنن ، شخص حسابدار بجای پرداخت پول کالاهایی که خریده حسابداری فروشگاه رو انجام بده و پولی هم از بابت این خدمات از فروشنده دریافت نکنه،که به این نوع معامله ها تو قانون ارزش افزوده میگن «معاوضۀ کالاها و ارائۀ خدمات».
حالا تبصره 2 این ماده میگه ببین من کاری به توافق شما ندارم، موقع معاوضه، هر کدومتون به نسبتِ مبلغ معامله باید صورتحساب جداگانه صادر کنید و مالیات و عوارض ارزش‌افزوده رو هم از طرف مقابل بگیرین.